कानुन भनेको केहो ?

वास्तवमा कानुन के हो भनेर किटेर एउटै परिभाषा गर्नु कठिन मात्र हैन, असान्दर्भिक पनि हुन्छ । समाजशाश्त्रीय दृष्टिबाट हेर्ने हो भने कानुनले सामाजिक गतिविधियको एक विस्तृत विविधतालाई नियमितता गर्दछ। करार कानुनले व्यापार गर्नको लागि मूल बजारबाट एक बसको टिकट किन्नेदेखि सबै कुरा नियन्त्रित गर्दछ।

      सम्पत्ति कानुनले व्यक्तिगत र वास्तविक सम्पत्तिको मालिकपन र स्थानांतरणसँग सबन्धित अधिकार र दायित्वको परिभाषा गर्दछ। दुष्कृति कानुन लगानी र वित्तीय सुरक्षाका लागि लिइएको सम्पत्तिमा लागु हुन्छ । जबकि दुष्कृति कानुनले क्षतिपूर्तिको दावीलाई अनुमति दिन्छ । यदि कुनै व्यक्तिको अधिकार वा सम्पत्तिमा हानि पुग्दछ। यदि हानी नोक्सानी दण्ड संहितामा अपराध घोषित गरिएको छ भने फौजदारी कानुनले उपाय प्रदान गर्दछ ।

         राज्यले दोषी व्यक्तिलाई मुद्दा चलाउन सक्दछ। संवैधानिक कानुनले कानुन निर्माण, मानव अधिकारको संरक्षण र राजनीतिक प्रतिनिधिहरूको चुनावको लागि एक रूपरेखा प्रदान गर्दछ। प्रशासनिक कानुन सरकारी विभागको निर्णय वा फैसला समीक्षा गर्नको लागि प्रयोग गरिन्छ ।   अन्तर्राष्ट्रिय कानुनले व्यापार वातावरण नियमिततादेखि वा सैन्य कारवाहीसम्मको गतिविधिमा सार्वभौम राष्ट्र राज्यहरूको बीचको मामिला नियमित गर्दछ।

कानुन प्रणालीले विभिन्न तरिकाबाट अधिकार र जिम्मेवारीहरूको विस्तृत व्याख्या गर्दछन् । सिविल ल क्षेत्राधिकार र कमन ल प्रयोग गर्ने व्यवस्था व्यवस्था बिच प्राय : जसो एउटा आधारभुत बिभाजन गरीएको छ। केही देशमा, धर्मले कानुनलाई सुचित गर्दछ। विद्वानहरूले कानुनी इतिहास र दर्शन वा अर्थशास्त्र र समाजशास्त्र जस्ता सामाजिक विज्ञान सहित धेरै दृष्टिकोणबाट कानुनको प्रकृतिको खोजबिन गर्दछन। कानुनको यस अध्ययनबाट समानता, स्वच्छता, स्वतन्त्रता र न्यायसँग सम्बन्ध राख्ने महत्त्वपूर्ण र जटिल मुद्दाहरू उठदछ। आफ्नो राजसी समानताू मा, १८९४मा लेखक अनातोली फ्रान्सले भनेका छ्न यो कानुनले धनी र गरीब जस्तालाई पुल मुनी सुत्न, सडकमा भीख माग्न, र रोटीको टुक्रा चोरी गर्न रोक्दछ। व्याख्या गर्ने र कानुन बनाउने केन्द्रीय संस्थानहरू भनेको सरकारको तीन मुख्य विभागहरू हुन् ।

     निष्पक्ष न्यायपालिका, लोकतांत्रिक विधायिका, जवाफदेही कार्यपालिका। कानुन कार्यन्वयन र लागु गर्नको लागि र जनतालाई सेवा प्रधान गर्न, सरकारको कर्मचारीतन्त्र, सेना र पुलिस महत्त्वपूर्ण छन।

जबकी यि सबै राज्यका अङ्गहरू कानुनद्बारा निर्मित र वाध्य हुने जिव हुन, स्वतन्त्र कानुन व्यबसाय र एक स्पन्दनशील नागरिक समाजले त्यसको प्रगतिको समर्थन र सुचीत गर्दछन। (नागरिकलाई कानुन सम्बन्धी जानकारी दिने र कानुनी समस्या भएमा त्यस्ता समस्याहरुलाई सँकलन गरि साप्ताहिक रुपमा कानुनी अधिवक्तासम्म पु¥याएर समाधान गर्ने प्रयत्न गर्ने छौ ।